Fake news

14 kwietnia 2021 | Tomasz Drewniak

Jest to sensacyjna, nieprawdziwa lub częściowo nieprawdziwa informacja, mająca na celu zmianę naszego poglądu lub ze względów finansowych.

Fake newsy to informacje lub artykuły których część lub całość jest sfałszowana, najczęściej są one nieszkodliwe i mają na celu reklamowanie jakiegoś produktu lub zwrócenie uwagi na jakąś osobę.

Niestety często fake newsy mają na celu szkodzenie, najczęściej dzieje się to poprzez niszczenie reputacji, zachęcanie do powielania fałszywych informacji lub sianie paniki i strachu.

Według First Draft News istnieje siedem rodzajów fake newsów:

Satyra lub parodia
Clickbait (grafiki i nagłówki nie mają nic wspólnego z treścią artykułu)
Treść wprowadzająca w błąd (nieprawidłowa interpretacja otrzymanych informacji)
Nieprawdziwy kontekst sytuacyjny (dana informacja może zmienić swoje znaczenie, gdy kontekst sytuacyjny zostanie pominięty lub pokazany w nieprawidłowy sposób)
oszukańcze treści („podszywanie się pod prawdziwe źródła” za pomocą fałszywych, zmyślonych źródeł)
zmanipulowanie treścią (gdy prawdziwe informacje lub obrazy są manipulowane w celu wprowadzenia w błąd, np. zdjęcie jest częściowo ucięte i nie ukazuje całego zdarzenia)
Podrabianie informacji (nowa treść jest w 100% fałszywa, często tworzone w celu manipulacji lub szkodzenia)

Przykład do manipulowania treścią, oba wykresy przedstawiają to samo. Różnica występuje w chwytliwym nagłówku i w jednostkach na osi pionowej.

Jak wykrywać fake newsy?

Fake newsy bardzo dobrze imitują prawdziwe i wartościowe informacje. Często więc możemy mieć trudności z ich wykryciem. Nawet jeśli uważamy, że potrafimy wykryć brak autentyczności danej informacji, to i tak warto skorzystać z dostępnych narzędzi. Są to:

Czy dana informacja nie jest satyrą lub żartem, sprawdź kto jest autorem może jest to komik?
Sprawdzenie źródła (Wiele niewiarygodnych lub zaangażowanych ideologicznie źródeł będzie do nas wręcz krzyczało, że jest tym jedynym słusznym i wiarygodnym. Należy więc sprawdzać, z jakiego źródła pochodzi dana informacja, kto jest jej autorem. Jeśli informacja pochodzi z tabloidu lub mediów społecznościowych to możemy przyjąć, że nie jest ona tak wiarygodna, jak informacja pochodząca ze strony naukowej, popularnonaukowej lub rządowej.)
Sensacyjny nagłówek (często fake newsy aby zostać przeczytane korzystają z clickbaitów)
Czy są inne artykuły lub źródła które potwierdzają daną informację lub artykuł? (brak takiego potwierdzenia powinien zwiększyć naszą czujność.)
Sprawdź datę artykułu lub informacji (jeśli sprawa jest nowa, to informacje mogą zmieniać się na bieżąco, idealnym przykładem jest pandemia COVID-19 w trakcie której informacje z początku roku 2020, mogą być sprzeczne z tym co zaleca się i co jest wiadome w roku 2021.)
Sprawdź czy twoje własne przekonania nie wpływają, że faworyzujesz daną informację względem innych (antyszczepionkowcy często wierzą w zdanie „ekspertów” pochodzących z mediów społecznościowych i jeden ich post będzie oceniany jako prawdziwy a setki badań wykonanych przez prawdziwych profesorów i lekarzy pediatrii będą oceniane jako fałszywe. Dzieje się tak nawet w sprawie tak ważnej jak życie dziecka.)
Jeśli nie masz pewności co do danej informacji podejdź do niej sceptycznie, spytaj się o pomoc eksperta. Zmiana zdania w obliczu dowodu jest aktem oświecenia, a nie aktem słabości.